ดาวเรือง
ดาวเรือง ชื่อสามัญ African marigold, American marigold, Aztec marigold, Big marigold
มีถิ่นกำเนิดในประเทศเม็กซิโกและสหรัฐอเมริกา และได้ขยายไปทั่วโลกพร้อมทั้งเป็นพืชเศรษฐกิจ ในหลายประเทศ อาทิ อียิปต์ ฮังการี ฝรั่งเศส สเปน และอื่น ๆ นิยมปลูกตัดดอก เป็นดาวเรืองในกลุ่ม African หรือ American marigold ซึ่งเป็นพันธุ์ดอกใหญ่ ใช้เป็นการค้าในประเทศไทย ได้แก่ พันธุ์ซอเวอริน (soverign)
ความเชื่อและความเป็นมงคล
คนนิยมนำไปปลูกที่บ้าน ด้วยสีสันของกลีบดอกที่เหลืองอร่าม เป็นตัวแทนที่สื่อถึงความเจริญรุ่งเรือง ความก้าวหน้า และความสว่างไสว และยังนิยมนำไปใช้ถวายพระ หรือสิ่งศักดิ์ตามความเชื่ออีกด้วย
ลักษณะของดาวเรือง
ต้นดาวเรือง
โดยจัดเป็นไม้ล้มลุก มีอายุได้ราว 1 ปี ลำต้นตั้งตรงมีความสูงประมาณ 60 – 100 เซนติเมตร ลำต้นเป็นสีเขียวและเป็นร่อง เมื่อขยี้จะมีกลิ่นเหม็น แมลงจึงไม่ค่อยมารบกวน
ใบดาวเรือง
ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก ปลายใบคี่ ออกเรียงตรงข้ามกัน มีใบย่อยประมาณ 11-17 ใบ ลักษณะใบย่อย เป็นรูปรี ปลายใบแหลม โคนใบสอบ ขอบใบหยักฟันปลา มีความกว้างประมาณ 0.5 – 1.5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 2.5 – 5 เซนติเมตร เนื้อใบนิ่ม
ดอกดาวเรือง
ออกดอกเป็นดอกเดี่ยวตามปลายยอด เป็นดอกสีเหลืองสด หรือสีเหลืองปนส้ม กลีบดอกมีขนาดใหญ่ เรียงซ้อนกันหลายชั้นเป็นวงกลม ปลายกลีบดอกเป็นฟันเลื่อย มีเกสรเพศผู้ 5 ก้าน ซึ่งดอกแบ่งออกเป็น 2 ลักษณะ คือ ดอกวงนอกมีลักษณะคล้ายลิ้นหรือเป็นรูปรางน้ำซ้อนกันแน่น ส่วนดอกวงในเป็นหลอดเล็กอยู่ตรงกลางช่อดอกจำนวนมาก ส่วนกลีบเลี้ยงดอกเป็นสีเขียวเชื่อมติดกันหุ้มโคนช่อดอก ก้านชูดอกยาว
ผลดาวเรือง
ผลเป็นสีดำแห้งสีดำไม่แตก ดอกจะแห้งติดกับผล
สายพันธุ์ดาวเรือง
สายพันธุ์ดาวเรือง ที่พบทั่วไปในขณะนี้มี 5 สายพันธุ์ด้วยกันคือ
– ดาวเรืองอเมริกัน (American marigold) ลำต้นสูงประมาณ 10-40 นิ้ว มีดอกใหญ่ เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 3-4 นิ้ว กลีบดอกซ้อนแน่น มีสีเหลือง ส้ม ทอง และขาว
– ดาวเรืองนักเก็ต (Nugget Marigolds) ดาวเรืองลูกผสมระหว่างดาวเรืองอเมริกัน และดาวเรืองฝรั่งเศส ดอกออกเร็ว และบานเร็วอยู่ได้นาน
– ดาวเรืองซิกเน็ต (Signet Marigold) ดาวเรืองต้นเตี้ย ขนาดดอกเล็ก เส้นผ่าศูนย์กลางไม่เกิน 1 นิ้ว มีกลีบดอกเพียงชั่นเดียว
– ดาวเรืองใบ (Foliage Marigold) มีใบสวยงาม ขึ้นเป็นพุ่มแน่น นิยมปลูกประดับในสวน
– ดาวเรืองฝรั่งเศส (French Marigolds) มีลำต้นเตี้ยว ดอกขนาดเล็ก ออกดอกเฉพาะฤดูหนาว ต้นสูงประมาณ 15 – 30 เซนติเมตร มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 3 – 5 เซนติเมตร สีเหลือง น้ำตาลอมแดง ส้ม ทอง และแดง
สรรพคุณของดาวเรือง
1. ดอกและราก มีรสขมเผ็ดเล็กน้อย มีฤทธิ์เป็นยาเย็น ออกฤทธิ์ต่อปอดและตับ
2. ดอกใช้เป็นยาฟอกเลือด
3. รากใช้เป็นยาระบาย
4. รากใช้เป็นยาแก้พิษ แก้อาการบวมอักเสบ
5. ใบและช่อดอก นำมาชงกับน้ำ ใช้เป็นยาขับพยาธิ
