ว่านนางคุ้ม
ชื่อสามัญ : Brisbane Lily , Cardwell Lily , Northern Christmas Lily
ว่านนางคุ้ม หรือ ว่านผู้เฒ่าเฝ้าบ้าน มีถิ่นกำเนิดในแถบประเทศแหลมมาลายู จนถึงทางเหนือของออสเตรเลีย จัดเป็นไม้ดอกไม้ประดับ รวมถึงเป็นไม้มงคลที่นิยมปลูกไว้ภายในบ้าน ทั้งการปลูกในกระถาง และปลูกในแปลงจัดสวน ดอกที่มีลักษณะเด่นแปลกตา และสวยงาม
ความเชื่อและความเป็นมงคล
เชื่อกันว่า ว่านนางคุ้ม เป็นว่านที่มีความมงคลทางด้านคุ้มครองป้องกันอันตรายต่างๆ หากปลูกไว้ในบ้าน จะมีคุณทางการป้องกันไฟไหม้ได้ โดยจะคุ้มครองให้บ้านและผู้เป็นเจ้าของรอดพ้นจากการถูกไฟไหม้ รวมถึงมีความเชื่อว่าจะช่วยให้ทำมาค้าขายดีขึ้นอีกด้วย
ลักษณะทั่วไปของว่านนางคุ้ม
ลำต้น
ลำต้นแท้ว่านนางคุ้ม เป็นส่วนหัวหรือเหง้าที่อยู่ใต้ดิน มีลักษณะทรงกลมที่เป็นกลีบหัวเรียงซ้อนกันแน่น ส่วนปลายหัว จะมีตายอดที่เจริญมากเป็นใบ และช่อดอก โดยมีก้านใบห่อซ้อนกันแน่น ทำให้ดูคล้ายลำต้น ซึ่งเรียกว่า ลำต้นเทียม
ใบ
ใบว่านนางคุ้ม จะแทงออกจากส่วนปลายของหัวที่เจริญมาจากกาบหัว โดยมักจะพบจำนวน 7 – 8 ใบ/ต้น ใบประกอบด้วยกาบใบ หรือก้านใบมีสีเขียวอ่อน ยาวประมาณ 20 – 50 เซนติเมตร เรียงซ้อนกัน ลักษณะคล้ายลำต้น ถัดมาเป็นส่วนของใบ ที่มีลักษณะมนคล้ายรูปหัวใจ มีความกว้างประมาณ 20 – 25 เซนติเมตร แผ่นใบมีลักษณะเรียบ และหนา มีเส้นใบที่สามารถมองเห็นได้ชัดเจน เป็นเส้นเรียงซ้อนกันในแนวตั้งฉากจากโคนใบถึงปลายใบ
ดอก
ดอกว่านนางคุ้ม จะออกเป็นช่อตรงกลางของหัว มีก้านดอกยาว ประมาณ 30 – 60 เซนติเมตร ก้านช่อดอกมีลักษณะกลม ผิวเรียบมีไขเคลือบ ปลายก้านเป็นช่อดอก ที่มีดอกรวมกันเป็นกระจุก มีดอกประมาณ 10 – 40 ดอก
ผล และเมล็ด
ผลมีลักษณะกลมรี มีสีเขียวเข้ม มักจะติดเมล็ดน้อย หรือไม่ติดเมล็ดในบางต้น
การปลูก
1. ให้นำดินปลูกมาเผาไฟก่อน จากนั้นทุบให้แตกละเอียด แล้วตากน้ำค้างทิ้งไว้ 1 คืน
2. นำดินใส่กระถางสำหรับปลูก โดยวางหัวว่านลงกลางกระถาง กลบดิน โดยไม่ให้ดินปิดหัวว่านจนมิด
3. รดน้ำให้พอเปียกเท่านั้น อย่าให้มากเกินไป เพราะจำทำให้หัวว่าน เกิดเน่าได้
– ควรรดน้ำเช้า – เย็น อย่างสม่ำเสมอ
ประโยชน์
1. ใช้ปลูกเป็นไม้ประดับใบ และประดับดอก เนื่องจากใบรูปทรงหัวใจ และสีเขียวสวยงาม ตัดกับสีของดอก ที่แทงออกกเป็นช่อยาว ดอกสีขาวเป็นกระจุกที่ปลายก้านดอก
2. ใช้ปลูกเป็นไม้มงคล เชื่อว่าเป็นว่านที่ช่วยป้องกันภัย และป้องกันสัตว์ร้าย และป้องกันไฟไหม้บ้าน หรือสิ่งชั่วร้ายต่างๆ เป็นที่มาของชื่อที่ว่า ว่านนางคุ้ม หรือ ว่านผู้เฒ่าเฝ้าบ้าน ที่เหมือนมีผู้เฒ่าคอยปกป้องลูกหลานภายในบ้าน
